Nhạc cụ truyền thống Việt Nam

Bản gốc của một số nhạc cụ Việt Nam có thể có từ hàng nghìn năm trước – từ thời các Vua Hùng, trong khi những nhạc cụ khác được phát minh hoặc cập nhật từ những nhạc cụ sơ khai khoảng vài trăm năm trước.

Hầu hết các nhạc cụ truyền thống của Việt Nam là nhạc cụ dây, hơi(Gió) và bộ gõ, được làm bằng vật liệu tự nhiên như gỗ, tre, nứa, đá, ngà voi và da thú. Chúng có thể được sử dụng để tạo nhạc cho các bài hát hoặc điệu múa, trong các buổi biểu diễn độc tấu hoặc dàn nhạc. Trong khi âm nhạc truyền thống của người đồng bằng sử dụng nhiều nhạc cụ dây hơn thì người miền núi lại có xu hướng tạo ra các giai điệu bằng bộ gõ và các nhạc cụ hơi như sáo.

[Musician] Chinese black in painting. 24″X36″ 

BeKy 1984

Không dễ để liệt kê hết và phân biệt từng loại nhạc cụ dây ở Việt Nam vì có quá nhiều hình dáng giống nhau. Và cũng giống như nhiều khía cạnh khác của văn hóa Việt Nam, một số nhạc cụ phổ biến của Việt Nam cũng có phần ảnh hưởng hoặc tiếp thu từ đàn Trung Hoa như Đàn nguyệt (đàn nguyệt 2 dây không có lỗ âm), Đàn sến (đàn nguyệt 2 dây hình bông hoa) thường được sử dụng trong các buổi biểu diễn “Đờn ca tài tử”. Trong khi “Đàn bầu” (đàn bầu một dây) và Đàn cò (đàn bầu 2 dây) thường được chơi trong các buổi biểu diễn “Hát xẩm” (dân ca Việt Bắc), và Đàn tranh (đàn tranh 16 dây. ) thường một phụ nữ biểu diễn chơi nó trên lòng của cô ấy trong khi ngồi trên sàn .

Các nhạc cụ bộ dây khác của Việt Nam bao gồm Đàn tam (đàn 3 dây với thân bọc da trăn), Đàn tứ (đàn 4 dây), Đàn hồ (đàn dừa 2 dây), Đàn đáy (đàn 3 dây có thân hình chữ nhật) , Đàn tính (đàn tranh 2 hoặc 3 dây của người Tày và Thái ở Bắc Bộ, và Đàn tam thập lục (đàn tranh 36 dây).

[Musician] Chinese black and white painting – 24″X36″

BeKy 1986

Hai loại nhạc cụ hơi (Gió) phổ biến ở Việt Nam là “sáo trúc“, tên gọi chung của bất kỳ loại sáo ngang làm bằng tre, mỏng từ 1-2 cm, có 6 lỗ thoát âm và “Tiêu” – loại sáo dọc, chủ yếu được sử dụng trong dàn nhạc ở Miền Bắc Việt Nam. Ngoài ra còn có các nhạc cụ dân tộc như “Khèn” được phổ biến trong âm nhạc của người H’mông và Êđê. Nó bao gồm nhiều ống có chiều dài khác nhau được buộc lại với nhau bằng một ống ngậm thẳng đứng đi qua gần một đầu. Một loại nhạc cụ dân tộc khác có tên gọi là “Klong put”, để đưa không khí vào ống bằng cách vỗ tay thay vì thổi, hầu hết do phụ nữ vùng Tây Nguyên biểu diễn.

Đối với nhạc cụ đánh-gõ, Vietnam ta có “Trống xẩm“, “Trống paranưng“, “Trống đế“, “Trống bồng“, và “Trống cơm” – vì người đánh trống dùng cơm để điều chỉnh cao độ của trống bằng cách chét cơm lên mặt trống. Rồi còn có “Trống chiến”, “Trống cái“, và “Trống đồng” – một loại to và nặng nhất dành vào việc nghi lễ tôn giáo hoặc khi tập hợp một đội quân. Hiện nay Trống đồng chủ yếu được lưu giữ trong bảo tàng như Bảo Tàng Lịch Sử Việt Nam như một biểu tượng văn hóa hơn là một nhạc cụ.

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, đó là “Cồng – chiêng”, một không gian thành tố của văn hóa cồng chiêng đã được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại. Cồng chiêng là loại chiêng phẳng, còn Chiềng là chiêng núm có tâm nhô lên; Cả hai đều được đánh bằng một thanh gỗ, có phủ vải ở đầu, hoặc bằng tay không.

Beky đã mượn hình dáng của một số nhạc cụ truyền thống Việt Nam trong các tác phẩm nghệ thuật của mình. Dựa trên các tác phẩm ký họa của BeKy, sau đây tôi muốn giới thiệu và chia sẻ một YouTube video nói về âm nhạc nhạc cụ truyền thống Việt Nam.

[Musician] Beky 1998